KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ANKARA BÜYÜKELÇİLİĞİ
Adres: Rabat sokak No:20 06700 GOP, Ankara
Telefon: +90 312 446 0185 - +90 312 446 1036
Faks: +90 312 446 5238
E-posta: info@kktcbe.org.tr
Çalışma Saatleri: Pazartesi-Cuma: 08:30-13:00 – 13:45-17:00
Büyükelçilik Makam Tel. : (312) 446 29 20
Eğitim Ataşeliği Tel. : (312) 446 06 45 - 446 32 21
Eğitim Ataşeliği Fax : (312) 445 04 78
Sağlık Ataşeliği Tel. : (312) 446 64 60
Sağlık Ataşeliği Fax : (312) 436 34 88
Askeri Ataşelik Tel. : (312) 446 84 88
Maliye Bölümü Tel. : (312) 447 71 78
| İSTANBUL BAŞKONSOLOSLUĞU |
| |
| Başkonsolos | Fahri Yönlüer | |
| II. Katip/ Konsolos | Erek Çağatay | |
| Konsolos | Asu Muhtaroğlu | |
| 3. Katip/Muavin Kons. | Aslı Erkmen | |
| Sağlık Ataşesi | Benan Erkmen Küfi | |
| Eğitim/Kültür Ataşesi | Sevgi Gürpınar | |
|
|
| |
| Adres | 24/1 Yeni Gelin Sok. Balmumcu Beşiktaş, 34349 İST. | |
| Tel | (0212) 227 34 90-91-92 | |
| Faks | (0212) 227 34 93 | |
| |||
| Çalışma saatleri | 08.30–13.00.....13.45–17.00 | |
| Görev Çevresi | İstanbul |
İZMİR KONSOLOSLUĞU | |
Konsolos | İpal Emin |
Konsolos Yardımcısı | Gülşa Öneri Bayar |
Adres | 4/408, Gaziosmanpaşa Bulvarı, Reyat İş Merkezi No: 30 Konak - İZMİR |
Tel | (232) 489 77 89-(232) 489 49 14 |
Faks | (232) 489 58 92 |
Çalışma saatleri | 08.30–13.00.....13.45–17.00 |
Görev Çevresi | Aydın, Denizli, İzmir, Manisa, Muğla |
|
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti
Türkiye’deki Fahri Konsolosluklar Listesi
Antalya Fahri Konsolosluğu: Binnaz Altunok Acun (Ekim 1990)
Adres: ER-AH Uçuş Okulu Tarım Mah. Perge Bulvarı,Plaza Silyon İşmerkezi,
No:69, Antalya.
Tel: +90 242 312 2888
Faks: +90 242 321 5900
E-posta: kktc.antalya@er-ah.net
Bursa Fahri Konsolosluğu: Dr. Hüseyin Parkan Sanlıkol (Eylül 1999)
Adres: Kahraman Mah., Kültür Caddesi,Bicen Sk, No:10 , 16130, Nilüfer, Bursa.
Tel: +90 224 246 66 66
Faks: +90 224 247 50 50
E-posta: bursa@kktcbe.org.tr , sanlikol@gmail.com
Adana Fahri Konsolosluğu: Ali Şakir Tiltay (Temmuz 2002)
Adres: Ziyapaşa Bulvarı, Ramazanoğlu Caddesi, Zaimler Apt. No: 1/1, Adana.
Tel: +90 322 457 29 07
Faks: +90 322 457 71 19
E-posta: adana@kktcbe.org.tr , ali@tiltay.com
Hatay Fahri Konsolosluğu: Ali Han Sarıcalı (Mart 2012)
Adres: İnönü Cad. Marmara Apt. No: 39/1,Kışlasaray, Antakya, Hatay.
Tel: +90 326 213 52 57
Faks: +90 326 213 52 58
E-posta: hatay@kktcbe.org.tr , alihan.saricali@kktcbe.org.tr
Bolu Fahri Konsolosluğu: Meriç Burak Kaya (Haziran 2012)
Adres: Gökhaliller Köyü, Kartal Kaya Küme Evleri No: 1,Seben, Bolu.
Tel: +90 374 234 50 26
Faks: +90 374 234 50 37, +90 212 872 57 65
E-posta: bolu@kktcbe.org.tr , burak.kaya@kayatourism.com.tr
Konya Fahri Konsolosluğu: Nurettin Demirpolat (Ekim 2012)
Adres: Ankara Yolu üzeri No: 159, Konya.
Tel: +90 332 236 4419
E-posta: nurettin@altinapa.com.tr
Osmaniye Fahri Konsolosluğu: Gökhan Gökten (Aralık 2012)
Adres: RAL Ltd. Şti. 125 Ada 1-2-12 Parsel. Toprakkale, Osmaniye.
Gökten İnşaat Ltd. Şti. Çay Mah., Sahilevler Cad. No: 12 Seber Apt. No:1/1
İskenderun
Tel: +90 326 617 5510 +90 328 826 8301
Faks: +90 326 617 7799
E-posta: ggokten@yahoo.com
Web: www.gokteninsaat.com
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti (kısaca KKTC) veya Kuzey Kıbrıs, Akdeniz'de bulunan en büyük üçüncü ada ve Anadolu yarımadasının 65 km güneyindeki Kıbrıs adasının kuzey kısmında yer alan bağımsız devlet. Bağımsızlığı Türkiye dışında hiçbir ülke tarafından tanınmamaktadır. Bugün birçok devlet, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası kuruluşlar tarafından adanın sadece güneyini kontrol altında tutan Kıbrıs Rum Yönetimi toprakları içerisinde kabul edilmekte, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ise de facto olarak nitelendirilmektedir. Birleşmiş Milletler ve Avrupa Konseyine göre, Türkiye'nin işgali altındadır.
Bağımsızlık ilanından bu yana Türkiye tarafından ekonomik, siyasi ve askerî olarak desteklenmektedir. Türkiye'de "Yavru vatan, "Yeşilada” ya da "Cennet Ada" diye de bilinir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, kendisine uygulanan ambargolardan dolayı ekonomik olarak Türkiye'ye bağımlı hale gelmiştir. 2010 yılı itibarıyla 2.66 milyar TL olan devlet bütçesinin %32.6'sını Türkiye'nin ekonomik yardımları oluşturur. Buna karşın 2001 yılından itibaren ekonomide hızlı bir büyüme yaşanmış; ancak ülke 2000'li yılların sonlarından itibaren ekonomik sıkıntılar yaşamaya başlamıştır.
Tarih
Kıbrıs Krallığı'nın son hükümdarı (1474–1489 ) olan Caterina Cornaro'nun adayı Venedik Cumhuriyeti'ne satması ile krallık sona erdi.
İlk çağlar
Tarihi boyunca birçok ulusun egemenliği altına giren Kıbrıs MÖ 1500 yılı civarında Antik Mısırın, MÖ 1320 yılı civarında Hititinve MÖ 1200'li yıllarında tekrar Mısırın, MÖ 1000 yılı civarındanFenikelilerin ve MÖ 709'da Asurluların egemenliği altına girdi.
MÖ 669'da bağımsızlığını kazandıysa da tekrar Mısır firavunu Amasis tarafından alındı. MÖ 545'te Pers Ahameniş İmparatorluğu'na geçti ve MÖ 333'te İssus Muharebesinde Persleri yenen Büyük İskender'in egemenliği altında özerklik tanındı.
Bu tarihten sonra adada Yunan kültürü önem kazandı. MÖ 58 yılında ada Roma İmparatorluğunun bir vilayeti haline geldi ve 350 sene boyunca Roma İmparatorluğu kontrolünde kaldı. 395’te,Bizans İmparatorluğu'nun bir parçası olan adada halk Putperestlikten yavaş yavaş Ortodoksluk mezhebine geçti.
1191 yılında Aslan Yürekli Richard Üçüncü Haçlı Seferi sırasında adaya yerleşti ve daha sonra adayı Tapınak Şövalyeleri’ne sattı. 1192 yılında adayı satın alan Guy de Lusignan ve soyu 1489'da Venediklilerin adayı alışına kadar Kıbrıs'ı kontrol ettiler.
Venedikliler
Kıbrıs'ta Venedik Cumhuriyeti hakimiyeti, 26 Şubat 1489'da başladı. O dönemde adanın hakimi olan Lüzinyan kralı, Katerina Kornaro adlı bir Venedik soylusuyla evlendi. Kral ölünce, ada Venediklilere kaldı.
Adayı yöneten Venedikli, Mağusa'da ikamet etmekteydi. Venedikliler döneminde askeriyeye önem verilmiş, Mağusa'nınki başta olmak üzere kaleler sağlamlaştırılmıştı. Lefkoşa Surları ise 8 milden 3 mile indirilerek yeniden yapılmıştır.
Fetihden önce Kıbrıs, Doğu Akdeniz'deki Osmanlı Devleti'ne ait gemilerine akın yapan Hıristiyan korsanlarının sığınağı haline gelmiştir. Bu korsanlar genellikle deniz ticaret gemilerine ve hacca giden yolculara saldırarak buradaki yol güvenliğini yok etmektedir. Bu gibi nedenlerden dolayı Kıbrıs'ın alınması gerekli görülmüştür.
Kıbrıs, II. Selim'in hükümdarlığı esnasında, Lala Mustafa Paşa komutasındaki ordu ve Piyale Paşa komutasındaki donanma tarafından, 1 Temmuz 1570'de başlayıp, 1 Ağustos 1571'de Mağusa'nın fethedilmesiyle Osmanlı idaresine girdi. Kıbrıs'ın fethiyle Osmanlı Devleti, Doğu Akdeniz'e tamamen hâkim olmuştur.
15 Eylül 1570 tarihinde Lala Mustafa Paşa, tören ile Lefkoşa şehrine girmiştir. Kıbrıs fethedildiği tarihte adada çok az sayıda Ortodoks Rum vardı. Çünkü Venedikliler Katolik idi ve Ortodoks Kilisesi'ne yaşama hakkı tanımıyordu. Osmanlı Devleti Ortodokslara serbestçe kilise kurma ve gelişme imkânı sağladı. Böylece adada Ortodoks Kilisesi gelişti ve Katolik Kilisesi etkinliğini kaybetti.
1571 yılında Kıbrıs'ta yapılmış bulunan nüfus sayımında yerli halkın nüfusu 150.000'dir. Burada bulunan Türk askeri ise 30.000 kadardır. Fethin ardından Karaman'dan adaya göç ettirilen Türkler, adanın ilk Türk sakinleridir. Bugün adada yaşayan Kıbrıs Türkleri'nin (Kıbrıs Harekâtı'ndan sonra Türkiye Cumhuriyeti'nden gelenler hariç) soyu bu Osmanlı idaresinde adaya gönderilen Türklerden gelmektedir.
Birleşik Krallık dönemi
93 Harbi'nde Rusya İmparatorluğu karşısında yenilen Osmanlı, Ruslara karşı fazla ödün vermemek amacıyla, Birleşik Krallığın isteği üzerine ada 92.799 sterline kiralanmıştır. Osmanlı mülkiyeti devam ediyor sayılmakla birlikte, yönetim tamamen Birleşik Krallık'a geçti. Birleşik Krallık adayı "Komiser" diye tabir ettiği yüksek rütbeli yöneticilerle idare etmiştir. 1914'te başayan I. Dünya Savaşı'nda Osmanlı'nın Birleşik Krallık karşısındaki Almanya'nın yanında savaşa girmesi üzerine Birleşik Krallık adayı ilhak edip adaya vali tayin etti. 1923'te imzalanan Lozan Barış Antlaşması’nın 21. Maddesi gereğince, Birleşik Krallığa ilhakı tanındı. 1925 yılında Kıbrıs kraliyet kolonisi olarak ilan edildi ve adaya ilkTürkiye Cumhuriyeti konsolosu atandı.
Ekim 1931'de itibaren Rumlar Enosis isteğiyle ayaklandı, Rumlar'ın Birleşik Krallık yönetimine karşı ayaklanması sonucu Birleşik Krallık'ın politikası sertleşti. Yunan ve Türk tarihinin okutulması, iki ülkenin bayraklarının kullanılması ve Yunan ya da Türk ulusal kahramanlarının resimlerinin sergilenmesi yasaklandı. Türk topluluğu Enosis’e karşı olduğunu açıkladı. 1943 yılında Kıbrıs Adası Türk Azınlığı Kurumu (KATAK) kuruldu. Fakat KATAK'ın faaliyetini yetersiz bulan Fazıl Küçük KATAK'tan ayrılmış ve 23 Nisan 1944'te Kıbrıs Millî Türk Halk Partisi (KMTHP)'ni kurmuştur.
II. Dünya Savaşı’nın ardından kolonilerin tasfiyesi eğilimi yaygınlaşınca, 18 Ekim 1950'de Kıbrıs Rum Ortodoks liderliğine III. Makarios seçilmiştir. Yunanistan Hükûmeti 1954'de Birleşmiş Milletler’e ulusların kendi kaderlerini tayin haklarının (Self-determinasyon) Kıbrıs için de uygulanması yolunda başvuruda bulundu. Türkiye'nin karşı çıktığı bu istek Birleşmiş Milletler'ce reddedildi.
EOKA 1 Nisan 1955’de adada faaliyete geçti. Rumlar arasında Enosisçi-Anti Enosisçi çatışması başladı. Türkiye ilk kez sorunda taraf olmayı kabul etti ve 29 Ağustos’ta Londra’da Birleşik Krallık ve Yunanistan’ın katıldığı toplantıda, Türkiye de temsil edildi. 15 Kasım 1957'de Türk Mukavemet Teşkilatı (TMT) kuruldu. 1958 yılında gündeme gelen MacMillan Planı'na göre Kıbrıs’ın İngiliz Milletler Topluluğu içinde kalmasına ama Türkiye ve Yunanistan'la da bağlara sahip olmasına karar verildi
1960'dan 1974'e
1960'da kurulan Kıbrıs Cumhuriyetinde her iki toplum da nüfuslarına göre her kurumda yeterli temsil hakkına sahipti. Fakat Kıbrıs Cumhuriyeti cumhurbaşkanı III. Makarios 30 Kasım 1963’de 13 maddeden oluşan anayasa değişikliği önerilerini sundu. Bunlar arasında anayasanın değişmez maddeleri, Kıbrıs Türk'ü olan Başkan Yardımcısının veto hakkının ortadan kaldırılması, Temsilciler Meclisinde ayrı çoğunluklar ilkesinin ortadan kaldırılarak kararların basit çoğunlukla alınması, ayrı belediyelerin ortadan kaldırılması gibi maddeler de bulunmaktaydı.
ABD Başkanı Kennedy, Makarios’a bundan vazgeçmesini önerdi ve Türkiye değişiklikleri kabul etmeyeceğini bildirdi. Kıbrıs Türkleri'nin de reddi üzerine Kıbrıs Rumları, 21 Aralık 1963’te Kıbrıs Türklerine karşı ada çapında katliam başlattı. 21 Nisan 1966 tarihli Patris gazetesinde yayınlanan Akritas Planına göre Türk halkı sindirilerek ada Yunanistan'a bağlanacaktı.
1967’de Rum saldırıları tekrar başladı. Yunanistan Ordusu'nun 15 bin askeri, gayri resmî olarak adaya yerleştirildi. Türklere karşı sürdürülen sindirme politikasının durdurulması için Türkiye ve Yunanistan başbakanları arasında düzenlenen toplantı bir sonuç vermeyince, Türkiye askerî müdahalede bulunacağını açıkladı.
TBMM hükûmete müdahale yetkisi verdi. Türk uçakları Kıbrıs üzerinde uçmaya başladı. Donanma ve çıkarma birlikleri harekete geçti. ABD’nin arabuluculuğuyla Yunanistan birliklerinin geri çekilmesi sağlanınca, Türkiye harekâtı durdurdu. Yunanistan'ın askerleri üç Türk köyünden geri çekilirken arkalarında 24 ölü bıraktılar. 1964’ten beri Türkiye’de bulunan Rauf Denktaş gizlice adaya gitti. Denktaş, Yunanlarca tutuklandı ama Türkiye ve ABD’nin itirazı üzerine iade edildi.
1970'li yılların başlarında Yunanistan'ı kontrol eden askerî cunta yönetimi, II. Makarios'un tutumları ve enosisin yolunda ilerleme olmamasından dolayı memnun değildi. Cunta, 15 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs Ulusal Muhafız Birliği'ne bu birliğin komutanının görevinden alınmasını ve adanın kontrolünü Yunan subayların bulunduğu bu birliğin almasını istedi. Birlik aynı gün Lefkoşa'daki Başkanlık Sarayı'nı bastı ve II. Makarios görevden alındı. Nikos Sampson yeni hükûmetin devlet başkanı olduğu dünyaya ilan edildi. Her ne kadar milliyetçi Rumlar tarafından darbe yapılsa da Yunanistan ile birleşmedi, Kıbrıs'ın bağımsızlığı devam etti ve bağımlı bir yönetim olmadı . Türkiye Cumhuriyeti, gerçekleştirilen darbe nedeniyle[ Zürih ve Londra Antlaşması'nın IV. maddesine istinaden gerçekleştirdiğini savunarak 20 Temmuz 1974 tarihinde Kıbrıs'a karadan ve havadan harekât başlattı. Türk birlikleri, adaya indikten kısa bir süre sonra adanın büyük şehirlerinden biri olan Girne'ye girdi. Başkent Lefkoşa'ya doğru ilerlemeye başladı. 22 Temmuz'da taarruz sonucunda Türk birlikleri önce Girne’ye girdi, daha sonra da başkent Lefkoşa’ya yöneldi. Ateşkes başlamadan Girne-Lefkoşa hattı birleşti.
Geçici ateşkes ilan edildiyse de Rum birliklerinin bu ateşkes kurallarına uymaması sonucu 13 Ağustos'ta Türk birlikleri tekrar ilerlemeye başladı. Türk birlikleri 14 Ağustos'ta başkent Lefkoşa'ya, 15 Ağustos'ta Lefke ve Mağusa'ya girdi. Uluslararası baskılar sonucunda ateşkes ilan edildi ve adanın %37'si Türkler'in kontrolüne geçti. 170.000 civarındaki Kıbrıslı Rum kuzeyde bulunan evlerinden göç ettirildi, 50.000 Kıbrıslı Türk ve daha sonrada Türkiye'nin teşviki ile Türkiye'den gelen göçmenler ise bu evlere yerleştirildi.[
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilanı
Kıbrıs Harekâtı sonrasında 1976'da Kıbrıs Türk Federe Devleti kurulmuştur.
15 Kasım 1983'de Kıbrıs Türk Federe Devleti meclisi Self-determinasyon hakkını kullanarak oybirliği ile aldığı bir kararla, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni ilan etmiştir.KKTC'nin kuruluş bildirgesini kurucu cumhurbaşkanı Rauf Denktaş okudu. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin kurulması, Kıbrıs Cumhuriyeti, Yunanistan’ın ve pek çok devletlerin yanı sıra Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi’nin de tepkisini çekti.
Güvenlik Konseyi, 18 Kasım’da aldığı bir kararla bağımsızlık kararını kınadı. 13 Mayıs 1984’te de Güvenlik Konseyi 550 sayılı kararı ile Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nin ilanını ayrılıkçı bir hareket olarak tanımladı.
Görüşmeler ve Çözüm Arayışları
Kıbrıs Sorunu, dünyanın gündemine girdiğinden beri başta Birleşmiş Milletler bünyesindeki çalışmalar olmak üzere adanın birleştirilmesi gayesi ile birçok faaliyet yürütülmüştür. Fakat bunlardan bir sonuç alınmamıştır. Bunlardan biri olan 2004 Annan Planı referandumu da Kıbrıslı Türklerin "kabulü" ve Rumların "hayırı" ile gerçekleşmemiştir. 1 Mayıs 2004’te Kıbrıs Cumhuriyetitüm adayı temsilen Avrupa Birliği’ne girmişlerdir.
Coğrafya
Toprakları kuzeyde Dipkarpaz, batıda Güzelyurt, güneyde de Akıncılar'a doğru yayılır. Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ile Kıbrıs Cumhuriyeti toprakları arasındaBirleşmiş Milletler'in kontrolünde tampon bölge bulunmaktadır.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin önemli yerleşim yerleri, başkent Lefkoşa, Girne, Gazimağusa, Güzelyurt ve İskele'dir. KKTC, etkisinde bulunduğu Akdeniz ikliminden dolayı fazla yağış almaz. Genellikle sıcak ve kuraktır.
Kıbrıs'ın sahil kıyıları, aşağı yukarı yüz milyon senedir Chelonia mydas ve Caretta caretta kaplumbağaları tarafından ziyaret edilmektedir. Bu canlılar yumurtlamak için Mayıs ve Ağustos ayları arasında Kuzey Kıbrıs’ın kumsallarına gelmektedirler. Adanın kuzeyinde doğal mağaralar da bulunmaktadır. Sarkıt ve dikitleri ile İncirli Mağarası, İnönü’deki Sütünlu Mağara, olmak üzere 85 adet civarındaki doğal mağara bulunmaktadır.[
KKTC'nin karasal ve denizaşırı komşuları yönlerine göre aşağıda gösterilmiştir:
KUZEY KIBRIS'tan yönler | |||||||||||||
Akdeniz | Akdeniz | ||||||||||||
Akdeniz |
| Akdeniz | |||||||||||
Uluslararası statü ve dış ilişkiler
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti resmî adı ile Türkiye haricinde tanınmamaktadır. Bağımsızlık ilanından sonra Pakistan ve Bangladeş de KKTC'yi tanıdığını ilan etse de uluslararası baskılar sonucunda bundan vazgeçmişlerdir.
1992’de Nahçıvan Özerk Cumhuriyeti Meclisi'nin yetkisi olmadığı halde KKTC’nin tanınmasına ilişkin karar aldığına dair bilgi aktarılmaktadır. Azerbaycan-Kuzey Kıbrıs arasındaki ilişkiler aralarına Türkiye'yi de katarak "bir millet, üç devlet" anlayışının gelişmesine ve bu anlayışın söz konusu ilişkilere yön vermesine yol açmış olsa da Azerbaycan KKTC'yi resmen tanımamaktadır.
Haziran 2004'te İslam Konferansı Örgütü dışişleri bakanları "Kıbrıs Türk Toplumu" sıfatıyla gözlemci olarak katılan KKTC'nin Annan Planı'nda kullanılan "Kıbrıs Türk Devleti" tanımıyla katılmasını kararlaştırmışlardır.
29 Nisan 2004 tarihinde Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi tarafından kabul edilen 1376 sayılı kararda Kıbrıs Türk toplumu seçilmiş temsilcilerinin AKPA çalışmalarına katılabilmelerine imkân verilmesine karar verilmiştir. Bu karar doğrultusunda Kıbrıslı Türkler AKPA'da temsil edilmeye başlamış ve asamble toplantılarına 2 temsilci ile gözlemci statüsünde katılmaktadır.
2005'te Gambiya, Batı Afrika ülkesinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni diplomatik ilişkiler kurmaya hazır olduğunu açıklamıştır. 2008'de Katar'da "KKTC Ticaret ve Turizm Ofisi" adıyla temsilciliğini açmıştır.
2004 Nisan'ında yapılan Annan Planı referandumundan bugüne uluslararası camia KKTC ile var olan ilişkilerini iyileştirmeye başladı. Avrupa Birliği'nin genişlemesi'nden sorumlu üyesi Günter Verheugen raporunda bu şartlar göz önünde tutulursa AB ülkelerinin KKTC'de temsilcilikler açabileceklerini söyledi. AB KKTC'ye 259 Milyon Euro yardım taahhüt etti. Kıbrıs Rum Cumhuriyeti tarafından engellenmeye çalışan bu yardımı KKTC direkt olarak almak istemektedir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti 2. Cumhurbaşkanı Mehmet Ali Talat görevi sırasında dünya liderleri ile görüşmelerine devam etti. Dönemin ABD dışişleri bakanı Condoleezza Rice ve Birleşik Krallık eski dışişleri bakanı Jack Straw ile görüşmelerde bulundu. Ayrıca 2006 Ağustos'unda eski Pakistan Devlet Başkanı Pervez Müşerref tarafından cumhurbaşkanı sıfatı ile ağırlandı.
Mülkiyet: Rum Kıbrıslıların Dava Kararları:
01.03.2010: Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM,ECHR) Türk Kıbrıs’ın Taşınmaz Mal Komisyonu’nu tanıdı (18.08.2010: Türk Kıbrıs'ın TMK’na 652 Rum Kıbrıslı başvuru yaptı). 27.05.2010: AİHM: “Rum Kıbrıslıların Kuzey Kıbrıs’tan göç ettikleri yerler, hayatlarının hemen hemen hepsini başka yerlerde yaşadıklarından ve iddia ettikleri mülkle somut ve kalıcı bağları (concrete and persisting links) olmadığından artık evleri (home) değildir. Ayrıca, bu yüzden, Rumların kuzeye geri dönüş hakkı yoktur”. 27.07.2010: AİHM, TK TMK’nun tazminatları hesaplama metodunu benimsedi. Türk Kıbrıslıların Dava Kararları: 14.01.2010: AİHM, bir Türk Kıbrıslının (Nezire Ahmet Sofu) Kıbrıs Cumhuriyeti’ndeki malını tazmin ederken, Kıbrıs Cumhuriyeti aleyhinde karar verdi; ve Rum Kıbrıs Başsavcısının 139/1991 sayılı kanunda (Turkish Cypriot Properties (Administration and Other Matters)) değişiklikler yapmasına hükmetti. Devam Eden Davalar: ECHR’nin Rum Kıbrıs’taki Yağmuralan (Frodisia) ve Matyat’tan (Mathiatis) Türk Kıbrıs’a göç etmek zorunda kalan Türk Kıbrıslıların başvurularıyla ilgili kararı ise henüz açıklanmamıştır.
5 Mayıs 2010'da, Kuzey Kıbrıs'ı temsilen Kıbrıs Türk Ticaret Odası, Avrupa Küçük Ölçekli İşletmeler Birliği'ne (ESBA) tam üye oldu.
Ekim 2011'de Libya, KKTC ile işbirliği protokolü imzalayarak ülkeyi fiilen tanımıştır.
Yönetim ve politika
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti yarı başkanlık sistemi ile yönetilmektedir. Cumhurbaşkanı aynı zamanda devlet başkanı, başbakan ise hükümetin başkanıdır. Ülkede çok partili demokratik bir rejim vardır. Yürütme yetkisi Cumhurbaşkanı ve hükümet tarafından kullanılmaktadır. Yasama yetkisi ise KKTC Cumhuriyet Meclisi'ne aittir.
KKTC Cumhurbaşkanı halk tarafından, 5 yıllık süre için seçilir. Bu görevi 30 Nisan 2015'dan beri Mustafa Akıncı yürütmektedir. 50 kişiden oluşan Cumhuriyet Meclisi halkın oylarıyla seçilmektedir. Nisan 2009'da yapılan seçim ile başa gelen Derviş Eroğlu önderliğindeki Ulusal Birlik Partisi, Eroğlu'nun cumhurbaşkanı olmasıyla İrsen Küçük'ü parti başkanlığına ve başbakanlığa getirmiştir. 2013 genel seçimleri sonrasında seçimlerden birinci çıkan Cumhuriyetçi Türk Partisi ile Ulusal Birlik Partisi'nin kurmuş olduğu koalisyon hükümetinin görevde olduğu 25. hükümette başbakanlık makamında Ömer Kalyoncu bulunmaktadır.
ABD merkezli Freedom House kuruluşu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ni "özgür" olarak nitelemektedir.
İdari yapılanma
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin yerleşim yerlerinin listesi ve Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin ilçeleri: Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt, İskele olmak üzere 5 ilçeye ayrılmaktadır. Her ilçeye Kaymakam atanmaktadır.
Ordu
KKTC'nin Güvenlik Kuvvetleri Komutanlığı (G.K.K.) adında tümen seviyesinde bir askeri birliği vardır. G.K.K.'nda 18 ile 40 yaşları arasında zorunlu askerliğe alınmış 4000 kadar personel bulunmaktadır. Bunun yanında Türk Silahlı Kuvvetleri'nin 11. Kolordu'su Kıbrıs Türk Barış Kuvvetleri Komutanlığı (K.T.B.K.) yerleşmiş durumdadır.
Ekonomi
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti uluslararası camiada tanınmamasından dolayı ekonomik olarak Türkiye'den yardım almaktadır. Tedavüldeki para birimi Türk Lirası'dır. KKTC'nin neredeyse tüm ithalat ve ihracatı Türkiye üzerinden gerçekleştirilir.
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi kamu sektörü dahilinde ticaret, turizm ve eğitimle beraber tarım ve imalat sanayinden oluşmaktadır. KKTC'deki kişi başına düşen milli gelir şöyledir:
KKTC ÜRETİM VE SEKTÖRLER
KKTC ÜRETİMİNİN YAPISI
İthalata dayalı bir ekonomiye sahip olan KKTC’nin dış ticareti ürün grupları bazında incelendiğinde, ülkenin mevcut üretim yapısının ithalat ve ihracat kalemlerini belirlediği gözlenmektedir. Ülkede üretim yapan tesisler KOBİ niteliğinde olup genelde aile işletmeleri olarak faaliyet göstermektedir. Ülkenin sanayi faaliyetleri, fazla kuruluş sermayesine gereksinim duymayan, daha çok tüketime yönelik ve ilk yatırımın geri dönüşümü kısa sürede olan özellikle de gıda ve tekstil sektörlerinde gelişmiştir. Ancak, ABAD Kararları sonrasında tekstil fabrikaları da üretimden çekilmiş, mevcut makinaların ülkemize kullanılmış makina olarak ithalatı yapılmıştır.
KKTC ihracatının ağırlıklı yapısını narenciye ve süt ürünleri (hellim), ithalatını ise taşıt araçları, yakıt, inşaat malzemeleri,makina, konfeksiyon ve diğer tüketim maddeleri oluşturmaktadır.
Halihazırda firmaların kapasite kullanım oranları hakkında resmi bir veri tabanı bulunmamakla beraber, sektör temsilcileriyle yapılan görüşmeler ve tesis ziyaretleri sonucunda üretim tesislerinin gerek iç talebin sınırlı oluşu gerekse ihracatttaki sorunlar nedeniyle tam kapasite ile çalışmadığı tespit edilmiştir. Dünya Bankası’nın 2006 KKTC Raporu’nda küçük ada ekonomilerinde mal ihracatının GSYİH’nın %20-25’ine tekabül ettiğine dikkat çekilerek, bahse konu oranın KKTC için 2004 yılında %4 olduğu belirtilmiştir. 2008 yılında mal ihracatının GSYİH’ya oranı % 0.2 olarak gerçekleşmiştir. İhracattaki en önemli sorunun ise tanınmadan ziyade üretimin yapısından yani maliyetlerden (işçilik, elektrik, su) kaynaklandığı düşünülmektedir. Ülkemizin 70 milyonluk pazarına girişte hiçbir engel konulmamasına rağmen KKTC firmaları ülkemiz ürünleri dolayısıyla dünya piyasalarıyla rekabet etmekten çok uzaktır. Dünya Bankası’nın kullanmakta olduğu metodlar esas alınarak DPÖ, Kıbrıs Türk Ticaret Odası ve YAGA’nın işbirliği sonucunda 2009 yılı Şubat ayında yayımlanan KKTC Rekabet Edebilirlik Raporu’na göre, KKTC 135 ülke arasında rekabet edebilirlik açısından 117.sırada yer almaktadır.
Bugün KKTC’de yatırım-üretim-ihracat zinciri her aşamada teşviklerle desteklenmekte, ekonomide korumacı politikalar izlenmektedir. Yerel üreticilerin rekabet etmekte zorlandığı sektörlerde zaman zaman dönemsel kısıtlamalar veya vergilerde artış tedbirleri uygulanmaktadır. Oysa, durumun tespit edilebilmesinde, ithalatçı firmaların ihracat politikaları yerine yerli üretimin yapısının dikkate alınmasının yerinde bir yaklaşım olacağı düşünülmektedir.
İNŞAAT SEKTÖRÜ
2004 yılından itibaren ekonomiye ivme kazandırmaya başlayan inşaat sektörü 2005 yılında %18.9, 2006 yılında %68.1 oranında reel olarak büyümüştür. Kıbrıs Rum Kesimi’nin 2004 yılı Mayıs ayında Avrupa Birliği’ne üye olması ve KKTC’nin geleceğine ilişkin olumlu beklentilerin yerini alan belirsizlik talepte azalmaya yol açarak sektörde arz fazlasına neden olmuştur. 2007 yılında inşaat sektörü %4.2 oranında büyürken 2008 yılında %0.7 oranında küçülmüştür. İnşaat sektöründe faaliyette bulunabilmek için KKTC vatandaşı olmak zorunludur.
İnşaat Sektörü İthalatı
( bin dolar) | 2004 | 2005 | 2006 | 2007 |
İnşaat Demiri | 36.770 | 42.105 | 48.210 | 51.194 |
Çimento | 14.987 | 28.746 | 18.164 | 19.217 |
Fayans | 3.538 | 5.344 | 7.183 | 7.486 |
Ev Boyaları | 3.905 | 9.137 | 6.807 | 8.482 |
Kaynak:Eko.Bak.Ticaret Dairesi
TİCARET SEKTÖRÜ
Toptan ve perakende ticaret sektörü, yarattığı katma değer, istihdam ve diğer sektörlerle olan ilişkilerinde, KKTC ekonomisinin oluşturduğu şartlar gereği önemli bir yer tutmaktadır. KKTC’nin jeolojik yapısı nedeniyle doğal yeraltı kaynaklarına sahip olmayışının bir sonucu olarak, üretim, yatırım ve kaynak yaratılması açısından yüksek bir ithalatın yaratılması gereği doğmaktadır. Bu nedenle, ekonominin gelişmesinde ticaret sektörü önemli bir yere sahiptir. Narenciye ve süt ürünleri haricinde (yerli üretimin mevcut ve yeterli olması nedeniyle) KKTC’ye her türlü malın ithalatı mümkündür. Ayrıca, narenciye ürünlerinde döneme bağlı olarak birçok çeşidin ithalatı gerçekleştirilmektedir.
Ekonomideki canlanmaya bağlı olarak toptan ve parakende ticaret sektörü 2002-2006 yılları arasında ortalama %18.5 oranında büyümüş, 2007 yılında ise %4.2, 2008 yılında ise %7.6 oranında küçülmüştür. Ekonomideki üretimin göstergesi olan imalat sanayi ise 2002-2006 yılları arasında ortalama % 10 oranında büyümüş, 2007 yılında %2.9, 2008 yılında %8.4 oranında küçülmüştür.
SÜT SEKTÖRÜ
KKTC’de hayvan sayıları, sayı açısından doyum noktasına yaklaşmış olmakla beraber, hayvan başına elde edilen verim hedeflenen düzeye ulaşamamıştır. Bunun başlıca nedenleri olarak; pedigrili ve genetik özellikleri yüksek hayvan sürülerinin oluşturulmaması ile çevre faktörleri ve bakım-beslenme koşullarının yeterli düzeyde olmaması sayılabilir. Tarımı gelişmiş ülkelerde tarımsal üretimin büyük bir kısmı hayvancılıktan elde edilirken KKTC’de hayvancılık üretiminin toplam tarımsal üretim içindeki payı %35 ile 50 dolaylarında seyretmektedir. Halihazırda ülkeye et ithalatı yasaklanmış bulunmaktadır.
KKTC süt ve süt ürünlerinin biyolojik kaynağından üretim aşamasına kadar olan süt zincirini Tarım ve Orman Bakanlığı’na bağlı olarak faaliyet gösteren KKTC Süt Endüstrisi Kurumu (SÜTEK) elinde tutmaktadır. Yerli üreticinin korunmasını teminen ülkeye süt ithalatı yasaklanmıştır.
1977 yılından itibaren KKTC’nin her köşesinde üretilen inek, koyun ve keçi sütlerini toplayarak imalatçıya ulaştırmakta, bu sütlerin kalite kontrolunu yapıp üreticiyi ödemektedir.
Laboratuvar donanımı dünya standartlarına taşınmış, sütün nakliyesi için özel yapım tankerler devreye konulmuştur. Soğuk zincir uygulamasına geçiş için çalışmalar başlatılmış olup halihazırda çalışmalar devam etmektedir.
150 köyden 49 nakliyeci aracılığı ile toplanan ve 75 sürekli imalatçıya pazarlanan sütlerden, sütçülük teknisyenleri tarafından alınan, yaklaşık günde 200-250 süt örneği kalite kontrol Laboratuvarında analiz edilmektedir. Çıkan sonuçlar doğrultusunda süt kalitesi tespiti ve fiyatlandırılması yapılmaktadır.
TURİZM SEKTÖRÜ
Turizm sektörünün diğer sektörlere olan bağımlılığı nedeniyle bu sektördeki hizmet sunumu ekonomik faaliyetlerin tüm alanlarını kapsamaktadır. Turizm hizmetleri sunumunun göstergeleri olarak konaklama tesisleri, seyahat acenteleri ve diğer turistik yan tesislerdeki gelişme ile deniz limanları, havaalanları ve karayollarındaki hizmet durumları sayılabilir. Turizm sektöründe, konaklama tesisleri, turistik yan tesisler, seyahat acenteleri ve kumarhane gibi tesisler gözönüne alındığında, 2007 yılında toplam tesis sayısının 866 ve toplam istihdam edilen personel sayısının 8,208 olduğu görülmektedir.
KKTC’de özellikle Bafra Bölgesi’nde turizmi geliştirmek üzere Türkiye Cumhuriyeti tarafından teşvik programları uygulanmaktadır. Turizm alanında yatırım yapmak isteyen ülkemiz işadamları için imkanlar mevcuttur.
2007 yılında toplam döviz gelirleri 1,288.8 milyon $, ihracat gelirleri 83.7 milyon $ ve net turizm gelirleri 381.0 milyon $ olarak gerçekleşmiştir. Net turizm gelirlerinin toplam döviz gelirleri içindeki payı %29.6, ihracat gelirlerine oranı ise %455.2 olarak gerçekleşmiştir. 2006 yılında ise net turizm gelirlerinin toplam döviz gelirleri içindeki payının %25.9, ihracat gelirlerine oranı ise %445.2 olarak gerçekleşmiştir.
Turizm sektörünün çözüm bekleyen birçok önemli sorununun halen mevcut olduğu, sektörün KKTC ekonomisinde arzulanan yerini alabilmesi, ancak gerekli tedbirlerin zamanında alınması ile mümkün görülmektedir.
KKTC’de turizmin yönlendirilmesinde esas alınacak olan plan çalışmaları ile diğer yasal düzenleme çalışmalarının henüz tamamlanamamış olması, turizm sektörünün gelişmesini olumsuz yönde etkileyen önemli bir sorun olarak varlığını korumaktadır. KKTC’deki plansız ve kontrolsüz yapılaşma turizmin kaynağı olan çevrenin bozulmasına ve turizm talebinin azalmasına neden olmaktadır.
Ülkesel düzeyde fiziki gelişim planlarının, turizm yatırım stratejisinin ve kapasite artırıcı yatırım kararlarında bölgesel düzeyde fiziki, sosyal ve ekonomik taşıma kapasitelerinin belirlenmemiş olması, sektörün gelişmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Kıyı yönetim planının olmayışı da kıyısal alanlarda yatırımların plansız gelişmesine neden olmaktadır.
Doğal ve tarihi çevrenin korunmaması, turistik tesis ve yan tesisler ile eklentilerinin doğal çevreye ve özgün mimariye uyumlu bir biçimde gerçekleştirilmemesi ve, çevre kirliliği, özel koruma bölgeleri ve milli parklar gibi konularda etkin politikaların henüz istenilen ölçüde geliştirilememesi ve koordinasyonun sağlanamamasından doğan sorunlar mevcuttur.
Turizm yatırımlarının yürürlükteki yasalara uyulmadan kontrolsüz ve denetimsiz gerçekleştirilmesi çarpık yapılaşma yanında, hayati tehlike arz edecek sağlıksız tesislerin oluşmasına olanak sağlamaktadır. Ayrıca bu durum ekonomik, sosyal ve çevresel gelişmeyi de olumsuz etkilemektedir.
KKTC'nin dış ülkelerde etkin tanıtımını ve KKTC turizminde iyi bir imajın yaratılmasını önleyen olumsuzluklar, sektörde arzulanan gelişmeyi engellemektedir. Rekabet üstünlüklerimizin ortaya konulmasındaki güçlükler nedeni ile pazarlamanın düşük fiyatlarla yapılmasının çekim unsuru haline gelmesi, turizm gelirlerinin istenilen düzeyde olmasını engellemektedir.
YILLAR (YEARS) | NET TURİZM GELİRLERİ (MİLYON USD) (Net tourism income) | DIŞ TİCARET AÇIĞINI KARŞILAMA ORANI (%) (The ratio of net tourism income to the trade balance) |
1999 | 192,8 | 53,5 |
2000 | 198,3 | 53,0 |
2001 | 93,7 | 39,5 |
2002 | 114,1 | 43,2 |
2003 | 178,8 | 41,9 |
2004 | 288,3 | 36,4 |
2005 | 328,8 | 28,0 |
2006 | 303,2 | 23,2 |
2007 | 381,0 | 26,2 |
2008* | 434,3 | 27,2 |
İletişim ve ulaşım
Uluslararası telefon kodu olan +90 392'dir. İnternet alan adı .nc.tr'dir. Dünya Posta Birliği KKTC'yi müstakil bir devlet olarak tanımadığından postalarda "Mersin 10 Turkey" posta kodu ile gönderilir.[62]
KKTC'ye Türkiye hariç direkt uçak seferi düzenlenmemekte, Ercan Uluslararası Havalimanı ve Geçitkale Havaalanı sadece Türkiye ve Azerbaycan tarafından yasal havaalanı olarak tanınmaktadır.
1974 yılında Kıbrıs Cumhuriyeti, KKTC'nin limanlarının, tüm dünya gemilerine kapatıldığını ilan etmiştir. Türkiye bu ilanı tanımamış ve Kıbrıslı Türk limanlarını serbest ulaşıma açmıştır.
Havaalanları ve limanlar
Demografi
1745-1814 döneminde, Müslüman Türk Kıbrıslılar, Kıbrıs adasında Hristiyan Rum Kıbrıslılara karşı çoğunluğu oluşturmaktaydı (bu dönemde, Türk Kıbrıslıların sayısı ada nüfusunun %75'ine kadar çıktı) (Drummond, 1745: 150.000'e 50.000; Kyprianos, 1777: 47.000'e 37.000; De Vezin, 1788-1792: 60.000'e 20.000; John M. Kinneir 1814: 35.000'e 35,000)
Nüfusu 2013 genel nüfus sayımına göre 286.257 olup yerli Kıbrıs Türkleri ve Türkiye'den gelen göçmenler olmak üzere iki esas zümreden oluşur. Bu zümreler dışında Türkiye'den ve kısmen diğer ülkelerden işçi statüsünde çalışmak üzere gelenler yaşamaktadır. Az sayıda Rum ve Maruni (Kıbrıs ağzında Maronit) doğuda Dipkarpaz, köyünde, kuzeyde Koruçam (Kormacit) ve Karpaşa köylerinde yaşamaktadır. Adadaki Latin kökenli Müslümanlara "Linobamvaki" denir.
Kıbrıs Türkleri'nin bir kısmı 1955 yılından itibaren siyasi ve ekonomik sebeplerle ülke dışına göç etmişlerdir. Özellikle Birleşik Krallık, Avustralya ve Türkiye Kuzey Kıbrıs'tan büyük oranda göç almıştır. Ülkeye uygulanan ekonomik ambargolar nedeniyle üçüncü ülkelere yapılan ticarette büyük zorluklar çekilmesi ülke dışına yapılan göçlerin zaman içerisinde devamlılık kazanmasına yol açmıştır.
Yaz döneminde Türkiye ve diğer ülkelerden gelen turistler günlük nüfusun artmasına yol açmaktadır.
Dil
Resmî dili Türkçedir. Bununla beraber halkın konuştuğu dil Türkiye Türkçesinin Kıbrıs ağzıdır. Yazı dilinde 1940'lardan itibaren Latin harfleri kullanılmaktadır.] Kıbrıs ağzında Türkiye Türkçesinde kullanılmayan veya farklı anlam taşıyan bazı kelimeler bulunmaktadır. Örneğin ayakça (pedal) ve macun (reçel.
Din
Günümüzde Kuzey Kıbrıs nüfusu 2011 yılı itibariyle 286.257'dir. Çeşitli kaynaklarda KKTC'deki Müslüman nüfus oranının %98,71 ile %99 oranında yer aldığı belirtilmektedir. %0,5 oranındaki halkın Ortodoks Hristiyan, %0,2 oranında halkın Maruni Hristiyan, geriye kalanların ise diğer dini inançlarının bulunduğu belirtilmiştir.
Müslüman nüfus geleneğe bağlı olarak Sünni inancın Hanefi mezhebine bağlıdır. KKTC Din İşleri Dairesi Müslümanların dinî ihtiyaçlarına cevap vermeye çalışmaktadır. Din hizmeti veren personelin büyük çoğunluğu Türkiye'den sağlanmaktadır.
Nüfusunun çok az kısmını oluşturan Ortodoks Rumlar ve Katolik Maruniler de bulunmaktadır.
Frenk (1192-1489) ve Venedikler (1489-1571) Rum Ortodoks Kilisesinin dinsel özgürlüğünü ortadan kaldırıp yerine Latin kilisesinin kurallarını uyguladılar. Osmanlılar, adada var olan tüm dinlere karşı saygı ve hoşgörü göstermiştir. Birçok Rum Ortodoks Kilisesi Frenk ve Venedik döneminde yıkılmaya yüz tutmuştu. Osmanlı yetkilileri bunların kullanım için tamirine ve düzeltilmesine yardımcı oldu. Rum Ortodoks Kilisesine ayrıca dinî binalara ek olarak toprak ve bağımsızlığını sürdürebileceği tam bir özgürlük verildi.
Eğitim
Kıbrıs Türk eğitim sistemi genel olarak üç bölüm olarak değerlendirilir; bunlar temel eğitim, orta eğitim ve yüksek öğretimdir. Ülkede 5 yaşından 15 yaşına kadar süren zorunlu temel eğitim, ücretsizdir. Bu bölümde anaokulu, ilkokul ve ortaokul eğitimi bulunur. Kreş ise temel eğitime dahil olmasına rağmen zorunlu değildir.
Zorunlu temel eğitim dönemi bittikten sonra orta eğitim dönemi başlar. Bu dönem zorunlu olmayıp süresi değişebilmektedir.Liseler ve meslek liselerinde eğitim üç yıldır. Kolejlerde, güzel sanatlar liselerinde ve çıraklık eğitiminde, eğitim dört yıllıktır.
Orta eğitimden sonra yüksek öğrenim dönemi gelmektedir. Bu dönemde ise lisans, lisansüstü ve doktora eğitimi verilir. 18 veya 19 yaşında orta eğitimi bitiren öğrenciler, isteğe bağlı olarak yüksek öğrenime devam edebilirler.
Ülkede 2009 yılı itibarı ile okul öncesi, ilkokul ve ortaokul düzeyinde eğitim alanların oranı %100, lise düzeyinde eğitim alanların oranı %78, üniversite düzeyinde eğitim alanların oranıysa %74'tür.
Yüksek öğretim temel olarak üniversitelerde yürütülmektedir. Bu üniversitelerin tümü özel üniversite statüsündedir. Yurtdışından KKTC üniversitelerine başvuran öğrenci sayısında sürekli olarak artış görülmektedir.
Bazı Kıbrıs Türkleri öğrenimlerini yurtdışında özellikle Türkiye’de yürütmeyi tercih etmektedir. KKTC'de yüksek öğrenim gören Kıbrıs Türkü öğrenci sayısı 9,414 iken yurtdışında öğrenim gören Kıbrıs Türkü öğrenci sayısı 1,631’dir.
KKTC'de öğrenim gören yabancı öğrencilerin 14,624 kişi gibi büyük bir çoğunluğu Türkiye’den olmakla beraber, Ortadoğu ülkelerinden 1,896 kişi gelmektedir. Üniversitelerin çoğu yüksek lisans ve doktora programları gibi yüksek lisans olanakları sağlamaktadır.
Kuzey Kıbrıs'taki Yakın Doğu Üniversitesi, Girne Amerikan Üniversitesi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi Kuzey Kıbrıs Kampüsü,Lefke Avrupa Üniversitesi, Uluslararası Kıbrıs Üniversitesi, Doğu Akdeniz Üniversitesi ve Girne Üniversitesi'nde toplamda 47,000'den fazla öğrenci vardır. DAÜ, uluslararası tanınmış bir yükseköğretim kurumu olup, 35 ülkeden 1000 fakülte üyesine sahiptir; 68 ülkeden 15000 öğrencisi vardır. Bu 6 üniversite, Türkiye'deki YÖK tarafından denkliği onaylanmıştır. DAÜ ve YDÜ, Avrupa Üniversiteler Birliği'nin tam üyesidir. DAÜ, Akdeniz Üniversiteler Topluluğu'nun, İslam Dünyası Üniversiteleri Federasyonu'nun ve Uluslararası Üniversiteler Birliği'nin tam üyesidir. Türkiye'deki üç üniversite (İstanbul Teknik Üniversitesi,Çukurova Üniversitesi, Gazi Üniversitesi) Kuzey Kıbrıs'ta kampüs açacaklardır. Kuzey Kıbrıs'ın ilk üniversitesi olan Girne Amerikan Üniversitesi, İngiltere'de Canterbury'de 2009 yılında kampüs açmıştır, bu kampüs İngiliz Akreditasyon Konseyi tarafından 2010 yılında denkliği kabul edilmiştir. Ayrıca Girne Amerikan Üniversitesi'nin, Amerika'da, Singapur'da, Türkiye ve HongKong'da kampüsleri bulunmaktadır.
13 Ağustos 2010'da, Kuzey Kıbrıs'ın Eğitim Bilimleri Derneği (KEB-DER) Avrupa Eğitim Araştırmaları Birliği'ne tam üye olmuştur.
Müzik
KKTC'de zamanla birçok müzik grubu ve sanatçı çıkmıştır. Bunlar genelde klasik müzik, opera, pop, Türk sanat müziği, Türk halk müziği, rap gibi müzik türlerini gerçekleştirirler.
KKTC ve Türkiye'de faaliyet gösteren birçok Kıbrıs Türkü sanatçı vardır. Bunlardan önde gelenleri şunlardır: Rüya Taner,Ziynet Sali, Işın Karaca, Babutsa, Koray Çapanoğlu, Kıbrıs Müzik Yolcuları, Grup SOS.
Mutfak kültürü
Kıbrıs Türk mutfağı, Türk mutfağı ve Kıbrıs Rum mutfağı ile benzerlikler göstermektedir. Bu çerçevede şeftali kebabı ve pilavuna gibi yemekler, molehiya, keçi peyniri hellim kızartması, hellimli, tatlı olarak da reçel ya da meyve şekerlemesi diye nitelenebilecek macun anılabilir.
Spor
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti, kendisine uygulanan ambargolar yüzünden spor alanında uluslararası organizasyonlara üye olamamaktadır. Ülkede kurulmuş olan Milli Olimpiyat Komitesi, Uluslararası Olimpiyat Komitesi tarafından tanınmamaktadır. Başta futbol olmak üzere tüm dallarda KKTC takımlarının uluslararası arenada mücadele etmesi Kıbrıs Rum Cumhuriyeti hükümeti tarafından engellenmektedir. Bazı Kıbrıs Türk sporcuları bu nedenle Türkiye ve Rum takımlarında forma giymektedir. Kıbrıs Türk Futbol Federasyonu, NF-Board'un kurucu üyelerindendir.
KKTC’de basın özgürlüğü, KKTC Anayasası’nın 26. Maddesince garanti altına alınmıştır. Bu maddeye göre basın ve duyuru hakkı tüm vatandaşlar için serbesttir ve sansür uygulanamaz.
Bayrak Radyo Televizyon Kurumu (BRT) kamu yayıncılığı yapmakta olup KKTC'nin ilk televizyon kanalıdır. BRT 1 ve BRT 2 adında iki televizyon kanalının yanında beş adet de radyo ile kamusal yayıncılık yapmaktadır. Türk Ajansı Kıbrıs (TAK) bir devlet kurumu olarak haber ajansı faaliyeti yürütmektedir. KKTC'de altısı yerli üçü yabancı toplam dokuz haber ajansı, on üç günlük gazete, dört haftalık dergi, dört aylık dergi, altı televizyon kanalı ve yirmi bir radyo kanalı faaliyetlerine devam etmektedir. KKTC'de Türkiye Radyo ve Televizyon kanalları da izlenebilmektedir.
Turizm
Kuzey Kıbrıs’ın en büyük gelirlerinden biri olan turizmin ülkede büyük bir yeri vardır. Ülke iklimi tüm yıl boyunca tatil için olanaklar sağlar. Yağışlar Aralık ve Ocak aylarında yoğunlaşıp ortalama deniz sıcaklığı altı ayı aşkın bir süre 20 °C dir. Kuzey Kıbrıs bahar aylarında saran yabani çiçekleriyle ve havayı dolduran portakal, limon ve greyfurt çiçeği kokularıyla ünlüdür.
Kuzey Kıbrıs sahilleri yüzmek için Akdeniz'in elverişli ve güvenli, mekânlarındandır. Çoğu tatil tesislerinin modern yüzme havuzları yanında, doğu Akdeniz'in serin suları için güzel sahilleri bulunur.
Adanın iç kesiminde, Beşparmak Dağları güneyinde, geniş Mesarya ovası, Ercan Havalimanı ve ülkenin başkenti Lefkoşa bulunmaktadır. Lefkoşa şehrinin tarihi merkezi etrafı 5.5 km uzunluğunda şehir duvarı ile çevrilidir ve bu duvar hâlâ sağlamdır. Girişteki kapı Osmanlılar tarafından yapılmıştır. Doğu sahili boyunca tarihî, gelişmiş Gazimağusa kenti ve onun yanında Salamis antik kenti yer alır. Adanın en büyük yarımadası olan Karpaz yarımadası yeşil kaplumbağaların yumurtlama mekânıdır. Burada özel alanlar vardır ve giriş çıkış yasaktır.[
Kıbrıs da gezilecek yerler arasında Lefkoşa, Venedik Sütunu, Girne Kapısı, Selimiye Cami, Yeşil Hat, Girne Eski Liman, Girne Kalesi, Bellapais Manastırı, St. Hilarion Kalesi, Gazimağusa şehri ve tarihi Gazimağusa Limanı, St. Barnabas Manastırı, Kertikli Hamamı, Namık Kemal Müzesi, Salamis Harabeleri, Othello Kalesi, Lala Mustafa Paşa Camii, Karpaz yer alır.
Egzotik Kıbrıs mutfağı, kendi tarihî ve deniz kültürünü yansıtması yanında, doğu ve batı kültürünün de ortak bir sentezidir.
Ülkede 2009 yılı itibarı ile 119 turistik konaklama tesisi, 15 diğer konaklama tesisi, 144 turizm ve seyahat acentesi, 25 casino ve 250 turistik restoran bulunmaktadır. Ülkedeki rehber sayısı 1192'dir. Toplam 9224 kişi turizm sektöründe çalışmaktadır.
TÜRKİYE İLE KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ ARASINDAKİ TİCARET
Genel Durum
KKTC’nin dış ticaretinde en önemli paya sahip ülke Türkiye’dir. Türkiye’nin KKTC’ye ihracatı 1 milyar civarında gerçekleşmektedir.
KKTC’nin Türkiye’ye ihracatı ise son 5 yıldır 60-80 milyon dolar arasında değişmektedir.
Türkiye-KKTC Dış Ticareti (milyon dolar)
| İhracat | İthalat | Denge | Hacim |
2005 | 754 | 45 | 709 | 799 |
2006 | 885 | 40 | 845 | 925 |
2007 | 932 | 61 | 871 | 993 |
2008 | 1.072 | 52 | 1.020 | 1.124 |
2009 | 771 | 43 | 728 | 814 |
2010 | 975 | 58 | 917 | 1.033 |
2011 | 1.023 | 81 | 942 | 1.104 |
2012 | 1.010 | 76 | 934 | 1.085 |
2013 | 1.117 | 67 | 1.051 | 1.184 |
2014 | 1.196 | 80 | 1.116 | 1.276 |
2014* | 998 | 70 | 928 | 1.069 |
2015* | 837 | 63 | 774 | 900 |
* Ocak-Ekim
Kaynak: TÜİK
Türkiye’nin KKTC’ye İhracatı
Türkiye’nin KKTC’ye ihracatında önemli paya sahip ürünler; petrol yağları, demir/çelik çubuklar, petrol yağları, ilaçlar, petrol gazları, su ve alkolsüz içecekler, oturmaya mahsus mobilyalar, kan ürünleri, alkollü içkiler, deterjan, otomatik bilgi işlem makineleri, inşaata elverişli taşlar, alüminyum çubuk ve profiller, çimento, demir-çelik boru ve profiller, plastik ambalaj malzemeleri, bisküvi, izole kablo ve teller, gübre, kauçuktan yeni dış lastikler, buzdolabı ve soğutucular ve mücevherci eşyasıdır.
Türkiye’nin KKTC’ye İhracatı (milyon dolar)
GTİP | Ürünler | 2012 | 2013 | 2014 |
2710 | Petrol yağları | 286 | 357 | 375 |
7214 | Demir/alaşımsız çelik çubuk (dövme, sıcak hadde) | 28 | 31 | 35 |
3004 | İlaçlar (dozlandırılmış) | 25 | 26 | 25 |
3917 | Plastikten hortumlar, borular ve bağlantı elemanları | 5 | 5 | 21 |
2711 | Petrol gazları ve diğer gazlı hidrokarbonlar | 24 | 20 | 19 |
2208 | Etil alkol, damıtılarak elde edilmiş likör vb | 12 | 14 | 17 |
2202 | Sular ve alkolsüz diğer içecekler | 14 | 17 | 15 |
9403 | Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları | 13 | 14 | 14 |
2523 | Çimento | 7 | 9 | 12 |
2304 | Soya fasulyesi yağı üretiminden arta kalan küspe | 3 | 7 | 12 |
7308 | Demir veya çelikten inşaat ve inşaat aksamı | 7 | 8 | 11 |
7326 | Demir veya çelikten diğer eşya: | 3 | 3 | 10 |
8418 | Buzdolabı, dondurucu ve diğer soğutucu cihazlar | 7 | 8 | 10 |
2402 | Tütün/tütün benzeri maddelerden purolar, sigaralar | 7 | 8 | 10 |
8471 | Otomatik bilgi işlem makineler, bunlara ait birimler | 8 | 10 | 10 |
7604 | Aluminyumdan çubuklar ve profiller | 8 | 9 | 9 |
3402 | Yıkama, temizleme müstahzarları (sabunlar hariç) | 9 | 10 | 9 |
1905 | Ekmek, pasta, kek, bisküvi vb | 8 | 8 | 9 |
3923 | Plastik ambalaj, tıpa, kapak, kapsül vb | 8 | 8 | 9 |
6802 | Yontulmaya veya inşaata elverişli işlenmiş taşlar | 8 | 9 | 8 |
7306 | Demir/çelik diğer borular ve içi boş profiller | 6 | 9 | 8 |
8703 | Binek otomobilleri | 3 | 5 | 7 |
3105 | Azot, fosfor ve potasyum içeren gübreler | 9 | 8 | 7 |
9401 | Oturmaya mahsus mobilyalar, aksam ve parçaları | 6 | 7 | 7 |
8517 | Telefon cihazları | 6 | 5 | 7 |
4411 | Ağaç veya diğer odunsu maddelerden lif levhalar | 5 | 6 | 7 |
4011 | Kauçuktan yeni dış lastikler | 7 | 8 | 7 |
0406 | Peynir ve pıhtılaşmış ürünler | 6 | 6 | 6 |
2203 | Biralar (malttan) | 6 | 6 | 6 |
6908 | Cilalı veya sırlı seramik döşeme, kaplama karoları | 6 | 6 | 6 |
8544 | İzole edilmiş teller, kablolar | 8 | 8 | 6 |
1512 | Ayçiçeği, aspir, pamuk tohumu yağları | 5 | 5 | 6 |
7113 | Mücevherci eşyası ve aksamı | 10 | 8 | 6 |
8528 | Monitörler ve projektörler, televizyon alıcı cihazları | 6 | 5 | 5 |
4818 | Tuvalet kağıtları, kağıt havlu, mendil, masa örtüsü | 5 | 5 | 5 |
2713 | Petrol koku, petrol bitümeni | 7 | 4 | 5 |
| Diğerleri | 419 | 434 | 455 |
| TOPLAM | 1.010 | 1.115 | 1.196 |
Kaynak: TÜİK
Türkiye’nin KKTC’den İthalatı
KKTC tarafından Türkiye’ye ihraç edilen başlıca ürünler ise; peynir (hellim, kaşar peyniri, lor), narenciye, demir-çelik döküntü ve hurdaları, patates, altın (ham, yarı işlenmiş, pudra halinde), meyve ve sebze suları, süt ve krema, bakır hurdalarıdır.
Türkiye’nin KKTC’den İthalatı (1.000 dolar)
Gtip | Ürünler | 2012 | 2013 | 2014 |
0406 | Peynir ve pıhtılaşmış ürünler | 15.624 | 17.379 | 23.836 |
0805 | Turunçgiller (taze/kurutulmuş) | 18.352 | 16.594 | 14.655 |
7204 | Demir veya çeliğin döküntü ve hurdaları | 11.540 | 8.941 | 8.754 |
0701 | Patates (taze/soğutulmuş) | 1.645 | 741 | 5.112 |
7108 | Altın (platin kaplamalı altın dahil) | 5.681 | 3.341 | 4.025 |
2009 | Meyve ve sebze suları | 3.868 | 4.482 | 2.748 |
0401 | Süt ve krema | 884 | 1.574 | 2.334 |
7404 | Bakır döküntü ve hurdaları | 1.274 | 773 | 2.035 |
2202 | Sular ve alkolsüz diğer içecekler | 80 | 34 | 1.731 |
2520 | Alçı taşı, anhidrit ve alçılar | 1.788 | 1.484 | 1.512 |
0709 | Diğer sebzeler (taze/soğutulmuş) | 1.270 | 1.515 | 1.451 |
7801 | İşlenmemiş kurşun | 771 | 245 | 1.347 |
7602 | Aluminyum döküntü ve hurdaları | 1.353 | 510 | 1.103 |
1212 | Keçiboynuzu, şeker pancarı, şeker kamışı vs. | 696 | 318 | 1.076 |
6810 | Çimentodan, betondan veya suni taştan eşya | 745 | 893 | 936 |
0405 | Sütten yağlar, sürülerek yenilen süt ürünleri | 0 | 0 | 698 |
4102 | Koyun ve kuzuların ham derileri | 708 | 671 | 663 |
4101 | Sığır ve at cinsi hayvanların ham post ve derileri | 454 | 408 | 654 |
4011 | Kauçuktan yeni dış lastikler | 0 | 1 | 552 |
8504 | Elektrik transformatörleri, statik konvertörler | 26 | 14 | 367 |
8908 | Sökülecek deniz taşıtları, yüzen sökülecek araçlar | 1.406 | 0 | 344 |
3915 | Plastikten döküntü, kalıntı ve hurdalar | 226 | 220 | 314 |
7113 | Mücevherci eşyası ve aksamı | 30 | 349 | 303 |
2201 | Sular (tabii ve suni mineral sular ve gazlı sular dahil) | 433 | 443 | 244 |
9403 | Diğer mobilyalar ve bunların aksam ve parçaları | 381 | 111 | 236 |
| Diğerleri | 6.285 | 5.525 | 2.679 |
| TOPLAM | 75.519 | 66.565 | 79.708 |
Kaynak:TÜİK
İşadamlarının Pazarda Dikkat Etmesi Gereken Hususlar
Pasaport ve Vize İşlemleri
Türk vatandaşları üç ayı geçmemek üzere Nüfus Cüzdanı ile KKTC'yi ziyaret edebilmektedir. Ancak, çalışmak amacı ile gelenler pasaportla giriş yapmak zorundadırlar.
Resmi Tatiller ve Çalışma Saatleri
Resmi tatiller | |
Yeni Yıl | 01 Ocak |
Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı | 23 Nisan |
İşçi ve Bahar Bayramı | 01 Mayıs |
Gençlik ve Spor Bayramı | 19 Mayıs |
Barış ve Özgürlük Bayramı | 20 Temmuz |
Ulusal Direniş Bayramı | 01 Ağustos |
Zafer Bayramı | 30 Ağustos |
T.C. Cumhuriyeti Bayramı | 29 Ekim |
KKTC Cumhuriyeti Bayramı | 15 Kasım |
Ramazan Bayramı | 3 gün |
Kurban Bayramı | 4 gün |
Hz. Muhammed’in Doğum Günü | 1 gün |
|
|
Çalışma Saatleri
Kış (Ekim-Nisan) Yaz (Mayıs-Eylül)
Devlet Daireleri
Pazartesi-Cuma 08:00-13:00 07:30-14:00
14:00-17:00 15:30-18:00*
Dükkanlar (Değişken olabilir)
Pazartesi-Cumartesi 08:30-13:00 08:00-13:00
14:00-18:00 16:00-19:00
Bankalar (Değişken olabilir)
Pazartesi-Cuma 08:30-12:00 08:30-12:30
14:00-15:30 14:15-16:15**
Fabrikalar
Pazartesi-Cuma 07:30-16:00 07:30-16:00
(Öğle saatleri değişken)
*Pazartesi günleri
**Pazartesi ve Perşembe günleri, bankadan bankaya değişmektedir.
Ulaşım
Türkiye’den Ercan Havaalanına direk ya da aktarmalı uçak seferleri yapılmaktadır.
Ercan Havalimanı ile bölgeler arasında Kıbrıs Havalimanları Servisleri (KIBHAS) tarafından otobüs seferleri yapılmaktadır. 2010 yılı başından bu yana başlatılan seferlerle, Lefkoşa, Gazimağusa, Girne, Güzelyurt ve Lefke ile Ercan Havalimanı arasında ücretli yolcu taşımacılığı yapılmaktadır. Otobüs kalkış saatleri hakkında bilgi www.kibhas.net web sayfasında yer almaktadır.
Ayrıca Mersin-Taşucu ile Girne arasında da feribot seferleri yapılmaktadır.
Yerel Saat
KKTC ile Türkiye arasında saat farkı yoktur.
Telefon Kodları
KKTC’nin ülke kodu olarak 90 kullanılmaktadır, alan kodu ise 392’dir. Türkiye’den KKTC’ye yapilan aramalarda ülke kodunun çevirilmesi gerekmemekte, sadece alan kodunun çevirilmesi yeterli olmaktadır.
Mobil telefonların KKTC’ye gelmeden önce yurt dışı aramalara açılması gerekmektedir
Türkiye Cumhuriyetinin Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyetindeki Temsilcilikleri
Telefon: +90-392 600 31 00
Faks: +90-392 228 22 09 - +90-392 228 51 18
e-Posta: buyukelcilik.lefkosa@mfa.gov.tr
Adres: Bedrettin Demirel caddesi. Lefkoşa – KKTC
Çalışma Saatleri
1954 yılında İstanbul’da doğan Büyükelçi Derya KANBAY Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Uluslararası İlişkiler Bölümü’nden 1976 yılında mezun oldu.
Dışişleri Bakanlığı’nda 1977 yılında aday meslek memuru olarak başladığı meslek hayatı Tokyo Büyükelçiliği’nde ikinci katip ve Gümülcine Başkonsolosluğu’nda Konsolosluk görevleriyle devam etti.
Yunanistan Dairesi’nde Başkatip, Bonn’da Büyükelçilik Müsteşarı, Lahey’de Büyükelçilik Birinci Müsteşarı, Frankfurt Başkonsolosluğu’nda ise Birinci Sınıf Başkonsolos olarak çalıştı.
2002 yılında Türkiye Cumhuriyeti Abuja Büyükelçisi, 2007 yılında Bağdat Büyükelçisi ve 2009 yılında Lübliyana Büyükelçisi olarak atandı.
Merkez teşkilatında Bilgi İşlem Merkezi Daire Başkanlığı ve Konsolosluk İşleri Genel Müdürlüğü görevlerinde bulunan Büyükelçi Kanbay, son olarak Teftiş Kurulu Başkanlığı görevini yürütmüştür.
Büyükelçi Derya Kanbay, 28 Temmuz 2015 tarihinde Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti nezdinde Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçisi olarak göreve başlamıştır.
Evli ve üç çocuk babasıdır.